کاهش سرمایه و انواع روش های آن

یکی از رایج ترین تغییرات پس از ثبت شرکت، کاهش و یا افزایش سرمایه است. در این مطلب به تحلیل و بررسی موارد و انواع راهکارهای کاهش سرمایه پس از ثبت شرکت خواهیم پرداخت. در ابتدا لازم است اشاره کنیم که این تغییر و تحول با رعایت شرایط و ضوابط و قوانین از لحاظ قانونی منعی نداشته و در دسترس می باشد.

همچنین تصمیم گیری راجع به کاهش سرمایه مانند بقیه تصمیمات مرتبط با سرمایه و درآمد شرکت ها در قابلیت نشست فوق العاده صاحبان سهام می باشد. باید به این نکته توجه داشت که این نشست فوق العاده با حاضر بودن بیشتر از نیمی از سهامداران دارای حق نظر و در وهله ای دوم دعوت با حاضر بودن بیشتر از یک سوم سهام به حد معقول قانونی می رسد و همچنین تصمیمات نشست فوق العاده با بیشتر دو سوم انجمن آرا در جلسه ی رسمی با اعتبار است. ( با مواد ۸۳,۸۴,۸۵,‌‌قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران )

کاهش های سرمایه:
کاهش های سرمایه به دو روش ممکن می باشد :

کاهش اختیاری:

چنانچه به هر دلیلی سرمایه موجود در شرکت بیشتر از مبلغ مورد نیاز آن شرکت باشد و لزومی در استفاده از تمامی سرمایه شرکت نباشد، در جهت استفاده بهینه از سرمایه شرکت مجمع عمومی فوق العاده اجازه دارد که به پیشنهاد هیات مدیره، به کاهش سرمایه شرکت به صورت اختیاری اقدام نماید.
مراحل ذیل در اتخاذ به تصمیم کاهش اختیاری سرمایه حائز اهمیت می باشد:

هیات مدیره موظف است که پیشنهاد خود در زمینه کاهش سرمایه را، حداقل 45 روز جلوتر از تشکیل مجمع عمومی فوق العاده به بازرسان شرکت تسلیم نماید. در پیشنهاد مذبور ضرورت اصلی کاهش سرمایه به همراه گزارشی از عملکرد و امور شرکت از آغاز سال مالی در جریان و حتی پیشتر (اگر نسبت به حساب های سال مالی گذشته تصمیم اتخاذ نشده باشد) باید موجود باشد.

بازرسین پس از بررسی پیشنهاد مذبور نظرات خود را به هیات مدیره ابلاغ کرده و شرکت مطابق با ماده 189 قانون تجارت اقدام به کاهش سرمایه به صورت اختیاری می کند.

ماده 189 قانون تجارت، علاوه بر کاهش اجباری سرمایه، مطابق با ماده 141 مجمع عمومی فوق ‌العاده شرکت میتواند به پیشنهاد هیأت مدیره در مورد کاهش ‌سرمایه شرکت بطور اختیاری اتخاذ تصمیم کند مشروط بر آنکه بر اثر کاهش سرمایه بتساوی حقوق صاحبان سهام لطمه ای وارد نشود و سرمایه ‌شرکت از حداقل مقرر در ماده 5 این قانون کمتر نگردد.

تبصره– کاهش اجباری سرمایه از طریق کاهش تعداد یا مبلغ اسمی سهام صورت میگیرد و کاهش اختیاری سرمایه از طریق کاهش بهای اسمی‌ سهام بنسبت متساوی و رد مبلغ کاهش یافته هر سهم بصاحب آن انجام میگیرد.

تصمیم نشست همگانی برقرار با کاهش سرمایه باید نهایت تا یک ماه در روزنامه های رسمی، روزنامه های کثیرالانتشار و رسانه هایی که اطلاعیه های مرتبط به شرکت در آن مبدأ منتشر می شود اطلاع داده شود.

بنابر این هر یک از کسانی که طلب دارند که طلب آن ها قبل از انتشار اطلاعیه فوق باشد می توانند طی دو ماه از تاریخ انتشار آخرین اطلاعیه اعتراض خود را درباره کاهش سرمایه به دادسرای مربوط اطلاع دهند. تا مدت دو ماه از تاریخ نشر اطلاعیه و نیز در صورت حاضر بودن اعتراض کننده قبل از پایان انجام امر حتمی دادسرا کاهش سرمایه غیر مجاز است.
کاهش سرمایه ی اجباری:

هر موقع بر اثر ضررهای وارد شده حداقل نیمی از درآمد شرکت از دست برود هیات مدیره موظف است فوری نشست همگانی فوق العاده سهامداران را دعوت کند تا جریان از بین رفتن یا دوام آوردن شرکت را مورد تحلیل و بررسی و سپس تصمیم گیری نهایی را انجام دهد هر موقع نشست ذکر شده تصمیم به از دست دادن شرکت ندهد باید در همان مجلس و با رعایت قوانین و مقررات ماده ۶ این قانون (تضمین لااقل ۲۰ درصد پول از طریق بنیانگذاران و تضمین کل پول و پرداخت حداقل ۳۵ درصد پول تضمین شده ) درآمد شرکت را به پول سرمایه ی موجود کم کند. (ماده ی ۱۴۱ ل.ا.ق.ت)
چنانچه هیئت مدیره بر عکس این ماده به فراخواندن نشست همگانی فوق العاده اقدام نکند و یا نشستی که فراخوان شود نتواند طبق مقررات قانونی دایر شود هر سود بری می تواند متلاشی شدن شرکت را از دادسرای شایسته بخواهد کاهش سرمایه اجباری شاید از راه کم کردن مقدار اوراق مشارکت یا کاهش پول اسمی اوراق مشارکت انجام می شود.

کاهش اجباری سرمایه به دلیل ضرر های وارد شده به شرکت برای اشخاص ثالث و اشخاصی که دارای سهام می باشند است بدین ترتیب درآمد شرکت به درآمد واقعی تبدیل و شرکت با درآمد جعل شده و بی اساس به زندگی خود ادامه ندهد ضرر یا ضررهای وارد شده به درآمد شرکت به طور معمول از راه جستجو، تحقیق و رسیدگی عملکرد حساب به نفع و ضرر و میزان کار شرکت است.
جرایم نقدی در خصوص عدم رعایت قوانین:
مطابق با ماده 264 قانون تجارت، رئیس و اعضاء هیئت مدیره هر شرکت سهامی که در مورد کاهش سرمایه عالما مقررات زیر را رعایت نکنند به جزای نقدی از بیست هزار ریال تا دویست هزار ریال محکوم خواهندشد:

در صورت عدم رعایت تساوی حقوق صاحبان سهام.
در صورتی که پیشنهاد راجع به کاهش سرمایه حداقل چهل و پنج روز قبل از تشکیل مجمع عمومی فوق العاده به بازرس شرکت تسلیم نشده باشد.
د رصورتی که تصمیم مجمع عمومی دایر بر تصویب کاهش سرمایه و مهلت و شرایط آن در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشاری که اعلانات مربوط به شرکت درآن نشر می گردد آگهی نشده باشد.
ضرورت و جواز کاهش های سرمایه چیست:
واژه کاهش سرمایه این مفهوم را در ذهن تداعی می کند که همکار دچار ضرر شده و ابداع شده ی همکاران به جای آن که افزایش یابد کاهش یافته است یا می توان گفت واژه ی ذکر شده به یک رویداد اشاره می کند نه یک عمل حقوقی.

با این حال توجه و تمرکز روی این نکته ی مهم و اساسی الزامی است که منظور از کاهش سرمایه ی کارخانه تجاری، کاهش در اثر پشتکار شرکت است (عمل حقوقی) با اینکه مبدا این تصمیم کاهش واقعی سرمایه و در نتیجه آشکار شدن ضرر باشد.