موضوع فعالیت شرکت های تجاری

انتخاب موضوع فعالیت شرکت های تجاری، از مهم ترین کارهایی است که در مراحل ثبت شرکت بایستی به آن دقت گردد. یکی از موضوعات اصلی در مورد ثبت شرکت، شناخت و احراز موضوع فعالیت شرکت می باشد که موضوع فعالیت اشخاص حقوقی به این دلیل مهم است که اهلیت این اشخاص این گونه مشخص می شود.

در شرکت های تجاری، قلمرو فعالیت شرکت ها به موضوعی محدود می شود که در اساسنامه درج شده باشد و نباید از آن تجاوز نمود. در واقع می توان گفت که موضوع شرکت های تجاری، حدود عملیات و اهلیت شرکت را مشخص می کند.

موضوع فعالیت شرکت های تجاری:
موضوع فعالیت شرکت های تجاری بر اساس مطالب درج شده در اساسنامه تعیین و مشخص می گردد که طبق آن بایستی که معاملات بازرگانی با موضوع شرکت مرتبط باشند. لذا شرکت های تجاری دارای اهلیت برای انواع معاملاتی هستند که در اساسنامه ذکر شده باشند و خارج از آن محدوده، برای شرکت مجاز نیست. بر اساس ماده 118 لایحه اصلاحی قانون تجارت:

جز در موضوعاتی که به موجب مقررات این قانون اخذ تصمیم و اقدام درباره آنها در صلاحیت خاص مجامع عمومی است، مدیران شرکت دارای کلیه اختیارات لازم برای اداره امور شرکت می باشند، مشروط بر این که تصمیمات و اقدامات آن ها در حدود موضوع شرکت باشد. لذا مدیران شرکت چنان چه برخلاف اساسنامه، مبادرت به عملیاتی کنند که خارج از موضوع شرکت باشد، شخصا مسئول بوده و هر یک از شرکا و کسانی که با شرکت معامله کرده اند می توانند ابطلال عملیات مزبور را تقاضا کنند.
انواع معاملات تجاری:
بر اساس ماده 2، معاملات تجاری، موارد زیر را شامل می شود:
خرید هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره
حمل و نقل از راه زمینی، هوایی و یا دریایی
انجام هر گونه عملیات دلالی یا حق العمل کاری (کمیسیون)
تاسیس و راه اندازی هر نوع کارخانه مشروط بر این که برای رفع نیاز های شخصی نباشد.
تصدی به عملیات جراحی
تصدی به هر نوع نمایشگاه های عمومی
هر گونه عملیات صرافی و بانکی
انجام معاملات با برات و سفته
عملیات بیمه بحری و غیر بحری
کشتی سازی و خرید و فروش کشتی و همچنین کشتیرانی در داخل یا خارج و انجام معاملات با کشتی
فعالیت تجاری بر اساس قانون تجارت:
در قانون تجارت فعالیت های تجاری شامل هر گونه فعالیت توزیعی یا خدماتی از طریق شبکه های الکترونیک و در فضای مجازی، تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای آسان کردن شرایط زندگی و تدارک و عرضه کالا یا خدمات ایجاد می گردد، تصدی به هر نوع تاسیسات که خدمات تبلیغاتی و مهندسی و فنی را ارائه می کنند، انجام هر گونه فعالیت تولیدی و یا صنعتی، تصدی به هر نوع عملیات حمل و نقل کالا یا مسافر از راه زمینی، دریایی و یا هوایی، بهره برداری از معادن در خشکی یا در آب اعم از معدن های جامدات، مایعات و گاز ها، تصدی به هرگونه نمایشگاه عمومی، هر گونه فعالیت مالی، هرگونه فعالیت معاضدتی و واسطه ای و … می باشد.
تفکیک موضوعات تجاری از غیر تجاری:
بر اساس مصداق های کلی که در قانون تجارت و آئین نامه ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری وجود دارد، تفکیک عملیات تجاری از غیر تجاری عملا امکان پذیر نیست و ممیزی موضوعات اشخاص حقوقی در خصوص تجاری یا غیر تجاری بودن فعالیت، برخی مواقع بدون در نظر گرفتن الزامات ناظر بر شرکت های سهامی خاص، شرکت با مسئولیت محدود و موسسات غیر تجاری و سایر انواع شرکت ها با ایراداتی مواجه می شود.

با توجه به این که در قانون تجارت و لایحه اصلاحی آن، قانون ثبت شرکت ها و … تعرضی به فعل غیر تجاری صورت نگرفته است و تنها در ماده 584 قانون تجارت به ثبت موسسات غیر تجاری پرداخته شده است، لذا ممکن است برخی از امور خیریه، علمی و ادبی و … نیز به صورت تجاری فعالیت نمایند و یا برخی از موسسات، فعالیت های تجاری خود را در قالب موسسات غیر تجاری انجام دهند که در این باره می توان به موسسات پولی و بانکی، خیریه و دانش بنیان اشاره نمود.

همچنین غیر از شرکت های سهامی موضوع ماده 2 لایحه اصلاحی قانون تجارت، شرکت های تجاری، تاجر محسوب می شوند و بایستی موضوع فعالیت آنها تجاری باشد. یکی دیگر از نکات مهم در این خصوص این است که موضوع فعالیت بایستی صریح و منجز باشد. در مواردی دیده می شود که برخی از شرکت ها از عناوین کلی همچون، کلیه امور تجاری و اقتصادی و یا انجام کلیه امور بازرگانی و فروش کالا استفاده می کنند که استفاده از آنها، در شناسایی دقیق حیطه فعالیت شرکت ابهام ایجاد می نمایند.

از سوی دیگر برخی از موضوعات شرکت های تجارتی و غیر تجاری در انحصار دولت است و برخی دیگر از موضوعات، به امور حاکمیتی دولت مربوط می شود که با توجه به قانون اساسی و قانون خدمات کشوری و … مصادیق حاکمیتی محسوب می شوند در نتیجه اختصاص دادن امور حاکمیتی برای شرکت های خصوصی عملا فاقد اثر اجرایی می باشد.
قوانین مربوط به چگونگی رصد موضوع فعالیت:
در سال های اخیر در بسیاری از قوانین، تکالیف خاصی در مورد بهبود فضای کسب و کار و حذف و اصلاح برخی مجوز ها صورت گرفته است که باعث تسهیل روند آغاز کسب و کار شده است. در این خصوص می توان به اصلاح ماده های 1، 6 و 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی و ماده 62 قانون برنامه پنجم توسعه و ماده 57 قانون خروج غیر تورمی از رکود اقتصادی اشاره داشت.

بر اساس قوانین مربوط به کسب و کار، اگر دستگاه های اجرایی، فعالیت اشخاص حقیقی یا حقوقی را به شرط اخذ مجوز تلقی کنند، باید نوع مجوز و فعالیت مربوطه و همچنین نحوه صدور و تمدید را به کارگروه منتخب در قانون اعلام نموده و پس از تصویب، اقدام به اخذ مجوز نمایند. در غیر این صورت، الزام اشخاص حقیقی یا حقوقی به دریافت مجوز ممنوع بوده و بر اساس تبصره 2 ماده 62، به صراحت شمولیت اجرایی این مقررات به سازمان ثبت اسناد و املاک (ثبت شرکت ها) توسعه داده شده است.

برای اجرای موارد فوق در اداره ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری، در یک نگاه کلی می توان موضوعات را به 3 دسته کلی زیر تقسیم کرد:

موضوعات دولتی حاکمیتی و یا ممنوع از فعالیت: بر اساس قانون اساسی و خدمات کشوری و همچنین قوانین برنامه 4 و 5 توسعه، این موضوعات در اختیار دولت می باشد که شامل موارد زیر می گردد:

سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت در بخش های کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی
قانون گذاری، امور ثبتی، استقرار نظم و امنیت و اداره امور قضایی کشور
حفظ تمامیت اراضی و ایجاد آمادگی دفاعی و دفاع ملی کشور
اداره امور داخلی، مالیه عمومی، تنظیم روابط کار و روابط خارج از کشور
مدیریت فضای فرکانس کشور
تحقیقات بنیادی، آمار و اطلاعات ملی و سایر موارد
فعالیت هایی که بر اساس تصریح در قوانین جاری کشور و یا مخالف با اخلاق حسنه و اصول اسلامی منع شده است مانند خرید و فروش اشیای عتیقه، مواد مخدر و…
موضوعاتی که نیاز به اخذ مجوز از سازمان و ارگان خاصی ندارند:

بعضی از موضوعات فعالیت اشخاص حقوقی، وجود دارند که هر چند در گذشته درخواست اخذ مجوز قبل از ثبت توسط دستگاه متولی مورد امتنان بوده اما اکنون با بررسی قوانین مقررات مربوطه مشخص گردید، مستند قانونی مبنی بر این درخواست وجود نداشته لذا این دسته از فعالیت ها قبل از ثبت نیاز به اخذ مجوز از مرجع خاصی ندارند و تصریح قانونی نیز بیانگر نظارت بر فعالیت بعد ثبت و ایجاد شخصیت حقوقی می باشد.
موضوعاتی که پس از ثبت، باید از مراجع مربوطه مجوز اخذ کنند:

بسیاری از کسب و کار ها پس از ثبت نیاز به مجوز دارند که در همین راستا، بر اساس قوانین اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری، این شرکت ها بایستی جهت شروع فعالیت خود از مراجع ذیربط پروانه کسب و یا مجوز های لازم را اخذ کنند:

ثبت شرکت دلالی و حق العمل کاری و نمایندگی تجاری
ثبت شرکت تصدی به فعالیت و نظافتی
ثبت شرکت حقوقی با موضوع تصدی به نمایشگاه عمومی و انبار های عمومی
ثبت شرکت عملیات بارگیری و تخلیه و یا ترخیص کالا
ثبت شرکت اداره سالن های نمایش و برگزاری مراسم ها، جشن ها و کنفرانس ها
ثبت شرکت خدماتی آّب رسانی، گازرسانی و برق رسانی
ثبت شرکت عملیات عمرانی از قبیل احداث ساختمان و راه و شبکه های آب رسانی
ثبت شرکت برای سردخانه و مجتمع کشاورزی و یا مجتمع پرورش حیوانات و آبزیان
فعالیت های نظام مهندسی و طراحی پروژه های و سد سازی و…
فعالیت های بازاریابی غیر هرمی و غیر شبکه ای
ثبت شخصیت حقوقی برای فعالیت های روانپزشکی
ثبت شخصیت حقوقی برای بازرسی کالا و کنترل کیفیت و صدور کیفی استاندارد
ثبت شرکت طراحی و اجرای سیستم های ایمنی، خدمات فروش وسایل و تجهیزات و ادوات ایمنی و نجات آتش نشانی
ثبت شرکت تصدی به مرکز معاینه فنی انواع خودرو و موتور سیکلت
ثبت موسسه برای انجام خدمات امدادی حوادث و موانع طبیعی
تولید و ارائه رایانه، تولید و دستگاه های جانبی، نرم افزار های سفارشی برای مشتری، ارائه و پشتیبانی پکیج های نرم افزاری و …
مشاوره و نظارت بر اجرای طرح های انفورماتیکی و شبکه داده ها
انجام امور مربوط به محیط زیست و فعالیت های زیست محیطی
ثبت شخصیت حقوقی برای فعالیت های مربوط به تجارت الکترونیک
ثبت شخصیت حقوقی موضوعات نشریه و انجام فعالیت های مطبوعاتی
انجام فعالیت های مختلف بازرگانی و تجاری
صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی
تصدی به فعالیت در زمینه کاریابی، مشاوره شغلی، ارائه تسهیلات به جویندگان کار
طراحی و توسعه بازی های رایانه ای و سرگرمی
انجام خدمات حمل و نقل درون شهری مسافر و کالا و مرسومات و پیک موتوری
کارگزاری ترابری دریایی انواع تخلیه و بارگیری و بازرسی کشتی و کالا های آن
آموزش در زمینه انواع هواپیما و هلی کوپتر و چتر و بالن
حمل و نقل ریلی بار و مسافر از قبیل حمل و نقل داخلی و خارجی ریلی
ارائه خدمات وابسته به حمل و نقل ریلی سرویس های فنی تعمیر و نگهداری خطوط و شبکه ریلی
ارائه انواع خدمات پزشکی
واردات و صادرات محصولات پزشکی، دارویی و غذایی
عرضه و فروش، ترخیص و ساخت انواع دارو و فرآورده های بیولوژیک
واردات و صادرات محصولات کشاورزی و خرید و فروش انواع فرش و قالی
ورود و ساخت تبدیل و بسته بندی انواع محصولات تجاری و بازرگانی و کشاورزی