انحلال شرکت چیست – مدارک و نحوه انحلال شخصیت حقوقی

.

انحلال شرکت ها یا موسسات غیرتجاری به منزله پایان عمر آن شرکت و موسسه می باشد و لازمه پایان عمر شرکت یا موسسه این است که دارایی جمعی, از حالت مشاع بیرون آورده شود و میان آنان تقسیم گردد. ولی قبل از این مهم باید طلبکاران شرکت طلب خود از شرکت را دریافت کرده باشند و طلبکاری باقی نمانده باشد. برای چنین مقصودی, قانون گذار, تصفیه اموال شرکت را پس از انحلال پیش بینی کرده است. در این مقاله مطالعه می کنید: هزینه انحلال شرکت – مدارک انحلال شرکت – مدیر تصفیه کیست – صورتجلسه انحلال شرکت و نحوه انحلال شرکت.

انحلال شرکت یعنی چی
به وسیله انحلال شخصیت حقوقی باید بدهی و قروض آن پرداخت شده و تمامی دارایی های منقول و غیرمنقول (منظور از منقول و غیرمنقول نقدی و غیرنقدی بودن دارایی شرکت است) بعد از تسویه و پرداخت کامل بدهی های شرکت میان سهامداران و ذی نفعان شرکت تقسیم می شود.
اساسنامه شرکت در مورد انحلال چه می گوید
با توجه به اساسنامه شخصیت های حقوقی که در ابتدای زمان تاسیس, تنظیم می گردد در ماده های پایانی منحل شدن شخصیت حقوقی را به ماده ۱۱۴ قانون تجارت ارجاع می دهد و کلیه امور مربوط به انحلال می بایست با رعایت این ماده صورت پذیرد.

چه موقع شرکت منحل می شود؟
در مواردی که زیان های وارد شده به شخصیت حقوقی حداقل نصف سرمایه شرکت را از میان ببرد طبق دعوت مجمع عمومی فوق العاده از سهامداران یا شرکاء شخصیت حقوقی می بایست تصمیم گیری در مورد انحلال شخصیت حقوقی و یا افزایش سرمایه به میزان سرمایه اعلامی انجام گیرد.
انحلال شخصیت حقوقی بنا به دستور دادگاه
انحلال شخصیت حقوقی بنا به تصمیم شرکاء یا سهامداران
انواع انحلال شرکت
انحلال شرکت ها بسته به این که بر مبنای چه کسانی و چگونه انجام می شود موارد زیر دسته بندی می گردند.

انحلال بنا به اراده و توافق سهامداران یا شرکاء: این نوع انحلال بر اساس توافق سهامداران یا شرکاء از طریق تصویب در مجمع عمومی فوق العاده شرکت صورت می گیرد.

بند ۲۰ ماده ۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت نیز اعلام می دارد که بایستی نحوه انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه امور آن در اساسنامه ذکر شود.
انحلال اجباری شرکت: که بنا به اجبار و کسر بیش از نصف سرمایه به وجود می آید. به این نوع انحلال, انحلال درصورت ورشکستگی هم گفته می شود.

انحلال قهری شرکت: ورشکستگی نیز یک نوع انحلال محسوب می شود زیرا به منزله پایان حیات قانونی شرکت است. این مورد تنها موردی است که برای منحل شدن نیازی به حکم دادگاه نمی باشد و همین که حکم ورشکستگی شرکت صادر گردد، شرکت منحل شده است.

انحلال قضایی شرکت: در این مورد انحلال شخصیت حقوقی با اراده و اختیار سهامداران انجام نمی گیرد بلکه دادگاه حکم به انحلال شرکت می دهد. ماده ۸۳ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، تصمیم گیری در مورد انحلال شرکت را در اختیار مجمع عمومی فوق العاده قرار داده است.

انحلال منوط به موضوع شرکت: در این نوع انحلال با توجه به اتمام پروژه ای که در موضوع شرکت پیش بینی شده است, شرکت محل خواهد شد. در این مورد سهامداران و یا شرکاء می توانند موضوع شرکت را تغییر و یا موضوعی را به آن الحاق کنند و به فعالیت خود ادامه دهند.

انحلال منوط به مدت فعالیت شرکت: در این نوع انحلال شرکت بعد از زمان تعیین شده در اساسنامه منحل خواهد شد. در این مورد می توانند سهامداران و یا شرکاء زمان را تمدید و یا تغییر دهند.

دلایل اجباری و اختیاری انحلال شرکت
برابرماده ۱۹۹ قانون تجارت اعضای شرکت سهامی در موارد ذیل باید نسبت به منحل نمودن شرکت اقدام نمایند:

درصورتی که شرکت، موضوعی را که بدان منظور تشکیل شده بود، انجام داده و یا انجام آن غیرممکن شده باشد (انحلال اختیاری یا قضایی)
چنانچه شرکت برای مدت معینی تشکیل شده و این تاریخ منقضی گردیده باشد. در زمان تاسیس شرکت در اساسنامه مدت زمان فعالیت شرکت قید می شود و اگر قبل از انقضا این تاریخ، مدت زمان فعالیت شرکت را تمدید نکرده باشند این شرکت منحل می باشد. (انحلال اجباری)
وجود بدهی و یا ورشکستگی. در این شرایط نیازی به صدور حکم انحلال نیست و صرف صادر شدن حکم ورشکستگی شرکت منحل شده و تصفیه آن مطابق قوانین ورشکستگی است. (انحلال قهری)
هنگامی که مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام یا شرکاء به هر دلیلی رای به انحلال شرکت بدهد. سهامداران شرکت می توانند به علت مشکلات مالی، انقضاء مدت زمان فعالیت شرکت، فوت یکی از شرکا، به تحقق نرسیدن اهداف شرکت یا هر دلیل موجه دیگری شرکت خود را منحل نمایند.(انحلال اختیاری یا ارادی)
منتفی شدن تعداد سهامداران یا شرکاء. چنانچه شرایطی پیش آید که تعداد شرکاء یا سهامدارن از تعداد پیش بینی شده در اساسنامه کمتر شود، شرکت به طور طبیعی منحل خواهد شد.
درصورت تحقق هر یک از سه شرط زیر نیز هر ذینفع می تواند منحل شدن شرکت را از دادگاه خواستار شود: (انحلال قضایی)
چنانچه شرکت به مدت یک سال هیچگونه فعالیتی نداشته باشد و یا تا یک سال پس از ثبت، در مورد موضوع شرکت اقدامی صورت نگرفته باشد.
درصورتی که مجمع عمومی سالیانه تا ده ماه پس از تاریخی که در اساسنامه قید شده است، حساب های سال مالی را رسیدگی نکرده باشد.
بلاتصدی ماندن پست مدیریت شرکت. اگر سمت اعضاء هیئت مدیره یا مدیرعامل بیش از ۶ ماه بدون متصدی باقی بماند، هر ذینفع می تواند خواستار انحلال شرکت شود حال این اتفاق به دنبال استعفاء، فوت، محجوریت، محرومیت یا برکناری عضو پیش آمده باشد.
انواع بدهی های منجر به انحلال شرکت
بدهی های کارمندان و حقوق معوقه آنان
بدهی های مالیاتی به سازمان دارایی و مالیات
بدهی بیمه
انحلال شرکت بدون تصفیه
منحل کردن شرکت بدون تصفیه زمانی اتفاق می افتد که یک شرکت بخواهد تجزیه شود یا دو یا چند شرکت بخواهند در یکدیگر ادغام شوند.

در تجزیه یا ادغام، بدهی ها و تعهدات به شرکت جدید انتقال پیدا می کند و شخصیت حقوقی جدید موظف به انجام تعهدات آنها هستند. اما به دلیل این که تصفیه شرکت انجام نمی شود، به این روش انحلال بدون تصفیه گفته می شود.

نکته: در حال حاضر تمامی شرکت هایی که بدهی مالیاتی دارند, تا زمان پرداخت آن اجازه تغییرات شرکت از جمله نقل و انتقال سهام و سهم الشرکه را ندارند.
در اولین مرحله مجمع عمومی فوق العاده برای درخواست ثبت انحلال شرکت تشکیل می گردد. در این مجمع می بایست تمامی اعضاء هیئت مدیره و صاحبان سهام حضور داشته باشند در غیر اینصورت باید آگهی دعوت به مجمع در روزنامه کثیرالانتشار شرکت به چاپ برسد.

در ابتدا شرکاء یا سهامداران باید برای منحل نمودن شرکت به نتیجه برسند و یک نفر را به عنوان مدیر تصفیه انتخاب کنند (مدیر تصفیه می تواند شخصی غیر از اعضاء شرکت باشد) سپس صورتجلسه انحلال تنظیم شده به امضاء کلیه اعضاء و سهامداران و مدیر تصفیه می رسد.

مدارک لازم جهت انحلال شرکت ها
جهت انحلال شرکت ها و موسسات غیر تجاری مدارک زیر را باید به موسسه ثبتی ذهن ناب ارائه نمایید:

تنظیم و چاپ آگهی دعوت سهامداران و یا شرکاء در صورتی که مجمع با اکثریت برگذار شود
مدارک هویتی سهامداران یا شرکاء که شامل شناسنامه و کارت ملی یا کارت هوشمند.
مدارک اعضاء هیات مدیره و بازرسین شرکت
مدارک هویتی شخصیت حقوقی مربوط به زمان تاسیس (اساسنامه – اظهارنامه – تقاضانامه تاسیس – شرکتنامه – روزنامه رسمی تاسیس)
مدارک آخرین تغییرات شخصیت حقوقی شامل آگهی ثبتی تغییرات و روزنامه رسمی (آخرین تغییرات هیات مدیره – بازرسین – آخرین تغییر آدرس شرکت و غیره)
مدارک هویتی مدیر تصفیه شامل شناسنامه و کارت ملی یا کارت هوشمند.
تعیین محلی جهت محل تصفیه بعد از انحلال شرکت که می تواند با آدرس شرکت متفاوت باشد.
در صورتی که یکی از شرکاء یا سهامدارن حقوقی باشد نامه نمایندگی و معرفی شخص نماینده (تنظیم شده توسط موسسه)
امضاء وکالتنامه جهت ثبت صورتجلسه.
هزینه انحلال شرکت شامل موارد ذیل می شود:

هزینه آگهی دعوت در صورت برگذاری جلسه به صورت حداکثری
هزینه تنظیم و ثبت صورتجلسه از لحاظ تنظیم و ورود سیستمی صورتجلسه
پرداخت حق الثبت اداره ثبت شرکت ها
حق الوکاله و حق التمبر وکیل
پرداخت روزنامه های رسمی و کثیرالانتشار آگهی ثبت
تنظیم و ثبت اشخاص حقوقی شرکت از جمله معرفی نامه اشخاص حقوقی و استعلام های مربوطه برای اشخاص حقوقی
توجه: در شهرستان ها ثبت صورتجلسه انحلال شرکت با هزینه کمتری انجام می شود هزینه انحلال شرکت.

برخی شرایط خاص برای انحلال
در شرکت های با مسئولیت محدود، مطابق ماده ۱۱۴ قانون تجارت درصورتی که دو یا چند نفر از شرکاء با هم اجماع کرده و سهم ایشان بیش از ۵۰ درصد سهم سایر اعضاء باشد، حتی بدون رضایت سایر اعضاء هم می توانند تصمیم به انحلال شرکت بگیرند.

درصورتی که شخصیت حقوقی برای مدتی به نحوی زیان دیده که ۵۰ درصد از سرمایه خود را از دست داده باشد، یکی از اعضاء می تواند با ارائه درخواست به دادگاه تقاضای بررسی موضوع انحلال و درصورت لزوم رای انحلال شخصیت حقوقی را بنماید. که در این حالت سایر اعضاء شرکت می توانند با پرداخت سهم وی، مانع از منحل شدن شرکت شوند.

ثبت صورتجلسه انحلال
پس از اینکه صورتجلسه انحلال به امضاء تمامی حاضرین رسید، می بایست در سامانه اداره ثبت شرکت ها بارگذاری گردد. درهنگام ثبت ورودی سیستمی و بارگذاری اطلاعات توجه داشته باشید که کوچکترین مغایرتی موجب رد صورتجلسه شما می گردد.

صورتجلسه انحلال شرکت به همراه دیگرمدارک برای اداره مالکیت صنعتی ارسال می گردد. تصمیمات مجمع باید با رعایت ماده ۲۰۷ این قانون ظرف مدت ۵ روز از طرف مدیران تصفیه به مرجع ثبت شرکت ها اعلام گردد.
بعد از ۷ الی ۱۰ روز بعد نتیجه ی ثبت صورتجلسه انحلال در سامانه قابل مشاهده است. وکیل به اداره ثبت مراجعه نموده و آگهی انحلال شرکت را دریافت می کند. در نهایت انحلال شرکت باید در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار شرکت به چاپ برسد.

صورتجلسه انحلال شرکت
در صورتجلسه انحلال شرکت می بایست ابتدا مشخصات شرکت از جمله نام, شماره ثبت, شناسه ملی و میزان سرمایه شخصیت حقوقی را بنویسید.

سپس تاریخ و ساعت جلسه (مجمع عمومی فوق العاده) که با حضور کلیه یا اکثریت برگزار می گردد, در محل قانونی شخصیت حقوقی را مشخص کنید. شرکت های سهامی می بایست نسبت به ماده ۱۰۱ قانون تجارت مربوط به انتخاب هیات رئیسه جلسه اقدام کنند.

دستور جلسه انحلال شرکت
دستور صورتجلسه را مورد نظر انحلال شرکت می باشد. سپس متن زیر را در صورتجلسه تایپ کنید.

اتخاذ تصمیم در خصوص انحلال شرکت/موسسه ……… پس از بحث و بررسی با توجه به تصمیم شرکاء منحل گردید و آقای/خانم ……… به شماره ملی ……… به سمت مدیر تصفیه/مدیران تصفیه انتخاب شدند. آدرس مدیر/مدیران تصفیه و محل تصفیه ……… کدپستی ……… می باشد.

اقرارنامه مدیر تصفیه
مدير تصفيه با امضاء ذيل صورتجلسه قبولي خود را اعلام و همچنين اقرار به دريافت دفاتر و اسناد و مدارك و اموال شرکت نمود.

سپس در انتها به یکی از اعضاء هیات مدیره یا شرکاء یا سهامداران وکالت با حق توکیل به غیر می دهید که درصورت آگهی شدن صورتجلسه تنظیم شده توسط شما به اداره ثبت شرکت ها مراجعه و آگهی ثبت را تحویل بگیرد.

مدیر تصفیه کیست
انتخاب مدیر تصفیه: امر تصفیه بر عهده مدیران تصفیه که در اساسنامه معین شده اند، می باشد. درواقع در شرکت ها امر تصفیه با مدیران فعلی شرکت است مگر آن که اساسنامه یا مجمع عمومی فوق العاده ترتیب دیگری را مقرر کرده باشند.

درصورتی که مدیر تصفیه تعیین نشود یا به وظایف خود عمل ننماید، هر ذینفع می تواند تعیین مدیر تصفیه را از دادگاه خواستار شود.

چنانچه انحلال شرکت به موجب حکم دادگاه صورت بگیرد، مدیر تصفیه توسط دادگاه ضمن صدور حکم انحلال شرکت تعیین خواهد شد.

از تاریخ تعیین مدیر تصفیه اختیارات مدیران شرکت خاتمه یافته و امر تصفیه شروع می گردد.

وظایف و اختیارات مدیر تصفیه انحلال
مدیران تصفیه بایستی کلیه اموال و دفاتر و اوراق و اسناد مربوط به شرکت را تحویل گرفته و بلافاصله امر تصفیه را عهده دار شود.

از آنجایی که مدیران تصفیه نماینده شرکت در حال تصفیه می باشند، کلیه اختیارات لازم جهت امر تصفیه حتی از طرح دعوی و ارجاع به داوری و حق سازش دارا می باشند و می توانند برای طرح دعاوی و دفاع از آنان وکیل تعیین نمایند. مطابق ماده ۲۱۲ قانون تجارت محدود نمودن اختیارات مدیران تصفیه باطل و کان لم یکن است.

تا پایان امر تصفیه، مدیران تصفیه باید همه ساله مجمع عمومی عادی صاحبان سهام شرکت را با رعایت همه تشریفات مندرج در اساسنامه، دعوت نموده و صورت دارایی منقول وغیرمنقول و ترازنامه و حساب سود و زیان عملیات خود را به ضمیمه گزارشی از اموری که تا آن زمان به انجام رسانیده اند، به مجمع مذکور تسلیم نمایند.

دعوت مجمع در زمان انحلال
درصورتی که مجمع عمومی دو مرتبه با رعایت تشریفات مقرر دعوت شوند ولی تشکیل نگردد یا نتواند تصمیم بگیرد، مدیران تصفیه باید گزارش خود و صورتحساب های مذکور را در روزنامه کثیرالانتشار شرکت منتشر نموده و به اطلاع عموم سهامداران برسانند.

ختم تصفیه توسط مدیر تصفیه
مدیرتصفیه باید طی آگهی که سه مرتبه و هر مرتبه به فاصله یک ماه در روزنامه رسمی و کثیرالانتشار شرکت منتشر می کند و شروع تصفیه را اعلان و بستانکاران را دعوت نماید. بررسی اسناد در دست بستانکاران که مراجعه می کنند و تهیه لیستی از دیون مالی و موجل شرکت از وظایف مدیر تصفیه می باشد.

تا خاتمه امر تصفیه، شرکت برای انجام امور مربوط به تصفیه باقی خواهد ماند و مدیران تصفیه موظفند امور جاری، تعهدات و وصول مطالبات و تقسیم دارایی شرکت را خاتمه بدهند و هرگاه برای اجرای تعهدات شرکت معاملات جدیدی لازم شود مدیران تصفیه مسئول انجام آن می باشند.

مدت ماموریت مدیر تصفیه انحلال شرکت
مدت ماموریت مدیران تصفیه مطابق قانون نباید از دو سال تجاوز کند. چنانچه تا پایان مدت ماموریت مدیران تصفیه خاتمه نیافته باشد، مدیران تصفیه با ذکر علت خاتمه نیافتن تصفیه، تدابیری را که جهت پایان دادن به امر تصفیه در نظر گرفته اند و مهلت لازم برای انجام آن را به اطلاع مجمع عمومی صاحبان سهام رسانیده و تمدید این مدت را خواستار می شوند.

درصورتی که مدیر تصفیه توسط دادگاه تعیین گردیده باشد، تمدید این مدت با دادگاه خواهد بود.

عزل و استعفا و فوت مدیر تصفیه
مدیرتصفیه توسط همان مرجعی که وی را انتخاب نموده قابل عزل می باشد.

درصورتی که مدیر تصفیه قصد استعفاء از سمت خود را داشته باشد، باید مجمع عمومی عادی صاحبان سهام را جهت تعیین جانشین دعوت نماید و استعفاء وی تا هنگامی که جانشینش انتخاب نشده باشد و به ثبت و آگهی نرسیده باشد، کان لم یکن است.

درصورت فوت، حجر یا ورشکستگی مدیر تصفیه هر ذینفع می تواند از مرجع ثبت شرکت ها بخواهد که مجمع عمومی عادی را جهت تعیین جانشین مدیر تصفیه دعوت نموده و اگر مجمع عمومی مذکورتشکیل نگردد یا نتواند جانشین مدیر تصفیه را انتخاب نماید هر ذینفع می تواند تعیین جانشین را از دادگاه بخواهد.

ناظر تصفیه در انحلال شرکت
درصورتی که مطابق اساسنامه یا تصمیم مجمع عمومی برای دوره تصفیه یک یا چند ناظر تعیین شده باشد، ناظر می بایست به عملیات مدیران تصفیه رسیدگی کرده و گزارش خود را به مجمع تسلیم نماید. درصورتی که مدیران به تکالیف خود عمل نکنند، ناظر مکلف است مجمع عمومی را دعوت نماید و چنانچه ناظر نیز به تکلیف خود عمل ننماید دادگاه به تقاضای هر ذینفع حکم به تشکیل مجمع عمومی خواهد داد.

ممنوعیت های مدیر تصفیه در زمان انحلال
به موجب ماده ۲۱۳ لایحه اصلاحی قانون تجارت انتقال دارایی شرکت در حال تصفیه به اشخاص زیر ممنوع می باشد:

مدیر یا مدیران تصفیه
اقارب و نزدیکان مدیران تصفیه از طبقه اول تا درجه چهارم
اظهارنامه انحلال شرکت
شرکت ها پس از اعلام نمودن انحلال خود، موظف به تسلیم دو نوع اظهارنامه می باشند.

اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۴ قانون مالیات های مستقیم انحلال شرکت
آخرین مدیران شخصیت حقوقی موظفند قبل از تشکیل مجمع عمومی یا باقی ارکان صلاحیت دار که جهت اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شرکت دعوت شده اند، اظهارنامه ای حاوی بدهی ها و صورت دارایی شرکت در تاریخ دعوت روی نمونه ای که بدین منظور از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می گردد، تنظیم نموده و به اداره مالیات تسلیم نمایند.

این اظهارنامه حداقل باید حاوی امضا های مجاز حسب مهر موسسه بر طبق اساسنامه شخصیت حقوقی باشد.

اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۶ قانون مالیات های مستقیم انحلال شرکت
مدیران تصفیه مکلفند ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ ثبت انحلال شخصیت حقوقی در اداره ثبت شرکت ها، اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره عملیات شرکت را بر اساس ماده ۱۱۵ این قانون به اداره امور مالیاتی تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.